ၾၢင်ႉသတိေၽးႁႆၢႉလူင်တူင်ႇဝူင်းတႆး (ႁႂ်ႈသုိပ်ႇေပႃႉပိုၼ်ႄၽႈၵၼ်ၵႂႃႇ)

26 လူိၼ်ၵျၱႇလႆႇ 2009

လွင်ႈဢၼ်ပဵၼ်ႄတ့မီးႄတ့ (ဢၼ်ပီႈၼွင့်တႆးၵမ်ႈၽွင်ႈလႆႈထူပ်းၺႃးမႃး-)

  1. ေၽးၵူၼ်းႁႃငၢၼ်း၊ႁဵတ်းၵၢၼ်ႄမႈဝၢၼ်ႈ၊ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆၢးဝၼ်း/ငိုၼ်းလူိၼ်၊ႁဵတ်းမႂ် (ဝႂ်)ႁႅင်းငၢၼ်း၊
  2. ေၽႊၵူၼ်းတူၵ်းငၢၼ်း(ပွမ်)
  3. ေၽးၽူႈႁပ်ႉမဝ်တႆး
  4. ေၽးၵူၼ်းၶႆၢၶွင်ၶႆၢတၢင်းၵိၼ်တႆး
  5. ေၽးထႅၵ်ႇသီႇတႆး
  6. ေၽးၽူႈႁပ့်သူင်ႇငိုၼ်း
  7. ေၽးၵူၼ်းဝႆႈြၽႃး
  8. ေၽးၵူၼ်းမႃးမႂ်ႇ

ယၢမ်းလဵဝ်မီးၸုမ်းတႆးမၢင်ေၵႃႉႁူမ်ႈမုိဝ်းတင်းၻမ်ႇရူတ်ႇ(ႄယး)ေသ၊ၶိုၼ်းမႃးႁႃၵိၼ်ၼူိဝ် ((ၼမ့်တႃ)ပီႈၼွင့်တႆးသမ့်ေပႃးၶႂ်ႈ ၸွတ်ႇေၸးၵႂႃႇၵူႊတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးယဝ့်။ ေပႃးပဵၼ်ၵူၼ်းႁႃၵၢၼ်ႁႃငၢၼ်းဢမ်ႇဝႃႈငၢၼ်းႄမႈဝၢၼ်ႈ၊ငၢၼ်းၵိၼ်လႆၢးဝၼ်း/ငိုၼ်းလူိၼ်၊ ႁူမ်ႈပႃးၵူၼ်းၸူိဝ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းမႂ်ႁႅင်းငၢၼ်းမႂ်ႇၶဝ်ယၢမ်းၺႃးၵိၼ်မူတ်းယဝ့်၊ ၸူိဝ်းၶဝ်ေတႁဵတ်း ၵႅင်ႈပဵၼ်ၽူႈၸၢင်ႈၶႂ်ႈလႆႈၵူၼ်းငၢၼ်း၊ဢမ်ႇမီးမႂ်ေၵႃႈေတႁဵတ်းပၼ်ဝႃႈၼႆေသ သုိပ်ႇၾူၼ်း မႃးႁႃ၊ႁႂ်ႈၵႂႃႇၺႃးၵၼ်တီိႈၼၼ့်တီႈၼႆ့ၼႆ၊ၶိၼ်းၼတ်းေသဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇထၢင်ႇေတလႆႈငၢၼ်း ႄတ့၊ေပႃးၵႂႃႇထိုင်တီႈဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်းမီးၻမ်ႇရူတ်ႇ(ႄယး)ၼွၵ်ႈၶူိင်ႈပႅပ်ႇ(ဢမ်ႇသႂ်ႇၶူဝ်း ႄယး)၊ဢၢင်ႈဝႃႈပဵၼ်ႄယးၼႆေသထၢမ်ဝတ်းဝႂ်၊လွၵ်ႈႁႂ်ႈၵူဝ်ယဝ့်တဵၵ်းဢဝ််ငိုၼ်းၶမ်း၊ သိမ်း ဢဝ်ၾူၼ်းမုိဝ်းထိုဝ်ေသဢမ်ႇၵႃးသိုပ်ႇႁႃေပႃႈလဵင့်ႄမႈလဵင့်ႁႂ်ႈမႃးထုတ်ႇဢဝ်သမ့်ေပႃးမူတ်း ပဵၼ်လႆၢမုိၼ်ႇလႆၢသႅၼ်။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ်သမ့်ႁဵတ်းၵႅင်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းငၢၼ်းေသသိုပ်ႇၾူၼ်းၵႂႃႇႁႃၽူႈႁပ့်မဝ်ၸူိဝ်းပဵၼ် တႆးေသဢၢင်ႈဝႃႈတူၵ်းငၢၼ်းႁႂ်ႈ ၸွႆႈဢိတ်းၼုိင်ႈ၊တႃႇေတမႃးတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်ေၵႃႈ ဢမ််ႇမီးၵႃႊ လူတ့်ႁႂ်ႈၵႂႃႇႁပ့်ဢိတ်းၼုိင်ႈၼႆ၊ ေပႃးၽႂ်ၸႂ်လီေသၵႂႃႇၼႆ၊သမ့်ၵႂႃႇၺႃးၸုမ်းၻမ်ႇရူတ်ႇဢၼ် ၶဝ်ဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆ့ၼၼ့်ယဝ့်၊ထၢမ်ဝတ်းဝႂ်ႁႃႈလွင်ႈတၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇေသ၊မႂ်ငိုၼ်းတွင်း(ၸူၼ်ဢဝ်) ၽူႈႁပ့်မဝ်ေၵႃႉၼၼ့် ေပႃးမူတ်းတူဝ်ၵႂႃႇေၵႃႈမီး၊မၢင်ပွၵ်ႈသမ့်ႁဵတ်းၵႅင်ႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ႁူိၼ်း ၶႂ်ႈႄမးေႁႃႄမးႁူိၼ်းၶႂ်ႈတႃးသီဝႃႈၼႆသုိပ်ႇၾူၼ်းမႃးႁႃၽူႈႁပ့်မဝ်တႆး ဝႃႈႁႂ်ႈၵႂႃႇတူၺ်းေသ ၼပ့်သွၼ်ႇတူၺ်းၵႃႊမၼ်းေတမူတ်းၵႃႊႁုိဝ်?ၽူႈႁပ်ႉမဝ်ေၵႃႈၵွပ်ႈၶႂ်ႈလႆႈငၢၼ်းမႂ်ႇႄလႈႁိပ်ႈၵႂႃႇ ႁႃၵမ်းလဵဝ်၊ပၼ်ႇၵႂႃႇ ပၼ်ႇမႃးဢမ်ႇၺႃးၽႂ်၊ၵႂႃႇၽႃႇၺႃႈၻမ်ႇရူတ်ႇေသႁႃတၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇ၊ ေပႃးၵူဝ်ယဝ့်လွၵ်ႇၵဝ်းဢဝ်ငိုၼ်းတွင်းႁႆၢႉၼႃႇလူိဝ်ၸူၼ်လူးၵွၼ်ႇ။ မူိၼ်ၸူိင့်ၼင်ႇလၢတ်းႄၼမႃးပႃႈၼူိဝ်ၼႆ့ၼင်ႇၵဝ်ႇၵူၼ်းၶႆၢတၢင်းၵိၼ်တႆးၶဝ်ေၵႃႈယၢမ်ႈထူပ်း ၺႃး၊သိုပ်ႇၾူၼ်းမႃးႁႃဝႃႈၶႂ်ႈလႆႈ ၽၵ်းသူမ်ႈ၊ထူဝ်ႇၼဝ်ႈ၊တၢင်းၵိၼ်တႆး၊ၶႂ်ႈထွမ်ႇၽဵင်းၵႂၢမ်းတႆး ႁႂ်ႈမႃးသူင်ႇပၼ်တီႈၼၼ့်တီႈၼႆ့ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆ့ၼႆ၊မူိဝ်ႈၵႂႃႇၶႆၢပၼ့်ႄတ့မႃးသုိဝ့်ႄတ့ယူႇၼင်ႇ ဝႃႈ၊ၵူၺ်းၵႃႈမၢၵ်ႇတႃၶဝ်ၼၼ့်ေတၾၢင့်ႁႃတူၺ်းၽႅၼ်ႇသီႇၻီႇ၊ယႃႈယႃ၊လႅၼ်းယႃႈလႂ်ၸူိဝ်း ၼႆ့ဝႆ့၊ႁႆၢၵႂႃႇၵမ်းဢွၼ်ႇ၊မီး ၸုမ်းၻမ်ႇရူတ်ႇမႃးၸႅတ်ႈထၢမ်၊ဢၢင်ႈဝႃႈၶႆၢၶွင်ၽိတ်းပူိင်မီႈ၊ၶွင် ပႆၢႈၶွၼ်ႇဢမ်ႉလႆႈၶႂၢင့်ၶႆၢေတၺႃးမႂ်၊ၺႃးတိၺွပ်း၊ ၺႃးေပႃႉတၢမ်ႇ၊ေတၵႂႃႇႁူင်းႄယးႄၼႇေတ ၶိုၼ်ႈလုမ်းြတႃးႄတႇၵႂႃႇႁႃလွင်ႈတၢင်းၽိတ်းေသလွၵ်ႇၵဝ်းႁႂ်ႈေပႃးလႆႈငိုၼ်း၊ၵူၼ်းၶႆၢၶွင်ဢၼ် ယၢမ်းသုမ်းပၼ် ၶဝ်ငိုၼ်းပဵၼ်သႅၼ်ေၵႃႈမီးမႃးယဝ့်။ ထႅၵ်ႇသီႇတႆးေၵႃႈယၢမ်ႈၺႃးၸူိင့်ၼင်ႇၼၼ်၊ဢွၼ်တၢင်းသုိပ်ႇၾူၼ်းမႃးႁႃႁႂ်ႈၵႂႃႇႁပ့်ပၼ်ဢိတ်း ၼုိင်ႈၼႆ၊ေပႃးၵႂႃႇႁပ့်ယဝ့်တိုၵ့် ၵႂႃႇသူင်ႇေပႃးထုိင်ၸွမ်းတၢင်းေတမီးၻမ်ႇရူတ်ႇမႃးႄႁ့ၸႅတ်ႈ ထၢမ််၊ဢၢင်ႈဝႃႈတၢင်ႇၵူၼ်းတၢင်ႇလၢဝ်ႈၽိတ်းပူိင်မီႈ၊ေသဢမ်ႇၵႃးယွၼ်း တူၺ်းဝတ်းဝႂ်၊ မၢင် ပွၵ်ႈဝႃႈႁဵတ်းသင်လၢတ်းၵႂၢမ်းထႆးဢမ်ႇပီႇ၊ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းထႆး၊ေတၺႃးမႂ်၊ေတတိၺွပ်းႄတႇၵႂႃႇ ၸူိဝ်းၼႆ့၊ႁႃလွင်ႈတၢင်း ႁႂ်ႈၵူဝ်ႄႁေသ၊လႆႈပၼ်ငိုၼ်းၶဝ်ၵႂႃႇေၵႃႈမီးတင်းၼမ်ယဝ့်။ (တီႈႄတ့ထႅၵ်ႇသီႇတၢင်ႇၵူၼ်းတၢင်ႇလၢဝ်ႈၼၼ့်ဢမ်ႇလႆႈထုိဝ်ႇဝႃႈၽိတ်း) ၵူၼ်းႁပ့်သူင်ႇငိုၼ်းမူိင်းတႆးေၵႃႈယၢမ်းၺႃးၵိၼ်၊သိုပ်ႇၾူၼ်းမႃးႁႃဝႃႈၶႂ်ႈသူင်ႇငိုၼ်းမူိင်းတႆးပၼ် ဝႆးဝႆး၊ေပႃးပဵၼ်လႆႈႁႂ်ႈသူင်ႇပၼ်ယဝ့်ၵွႆႈမႃးႁပ့်ငိုၼ်း၊ေတႁႅၼ်းဝႆ့ပၼ်ၼႆ၊ ႁႂ်ႈမႃးဢဝ်တီႈၼၼ့် တီႈၼႆ့ၼႆေပႃးၽူႈေၵႃႉၼၼ့်ၵႂႃႇဢဝ်ငိုၼ်းၼႆေၵႃႈၸတ်းၻမ်ႇရူတ်ႇမႃးၸႅတ်ႈထၢမ်ေသ ႁႃ တၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇဝႃႈသူင်ႇ(ဢူၼ်း)ငိုၼ်းၶၢမ်ႈမူိင်းၽိတ်းပူိင်မီႈ၊ေတတိၺွပ်း၊ေပႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်တိ ၺွပ််းႁႂ်ႈၸႆၢႇၵႃႈ ၼၼ့် ၵႃႊၼႆ့ၼႆ မူတ်းပဵၼ်လႆၢမုိၼ်ေၵႃႈမီးမႃးယဝ့်။ မီးထႅင်ႈမၢင်ပွၵ်ႇသုိပ်ႇၾူၼ်းမႃးမူိၼ်ၵူၼ်းမုိတ်ႇၵုိဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ေသဢၢင်ႈဝႃႈမီးၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၶဝ်မႃးဝႆႈြၽႃး၊ေတၵႂႃႇဝႆႈၸွမ်း ၶဝ်၊ေပႃးၶႂ်ႈၵႂႃႇၸွမ်းၼႆႁႂ်ႈမႃးတီႈၼၼ့့်တီႈၼႆ့ဢမ်ႇလူဝ်ႇသဵင်ႈ ငိုၼ်းသင်ၼႆ၊ေပႃးၽႂ်ၵႂႃႇေၵႃႈၵႂႃႇၺႃးၻမ်ႇရူတ်ႇၸူိဝ်းၶဝ်ဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆ့ေသလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းသဵင်ႈ တွင်းပၼ်ၶဝ်သဵင်ႈၼႆယဝ့်။ၵူၼ်းၸူိဝ်းတိုၵ့်ေတၶၢမ်ႈၶဝ်မႃးၼႂ်းမူိင်းထႆးမႂ်ႇေၵႃႈယၢမ်းၺႃး၊ၶဝ် ေတၵႂႃႇပႂ်ႇႁိမ်ဢဝ်တီႈ ၸူိင့်ၼင်ႇႄမႈသႆၢႄမႈသွတ်းၼၼ့်ေသဢဝ်ၵႃႊလူတ့်ေပႃးလူိဝ်ပူိၼ်ႈ၊ ၼင်ႇႁုိဝ်ေပႃးေတလႆႈၵူၼ်းေပႃးလႆႈယဝ့်ၼႆေပႃးပဵၼ်ယိင်းၶဝ်ေတသူင်ႇၵႂႃႇၶႆၢတူဝ်၊ ေပႃး ပဵၼ်ၸႆၢးၼႆသူင်ႇၵႂႃႇလူင်းႁူိဝ်းၼႂ်းၼမ့်ပၢင်ႇလႆၢႇ ၵိၼ်ၵႃႊႁူဝ်မၼ်း၊ ပဵၼ်လွင်ႈၵႃႉ ၶႆၢၵူၼ်း ၼၼ့်ယဝ့်။
လွင်ႈတီႈဝႃႈမႃးတင်းလႆၢၼႆ့ပဵၼ်လွင်ႈႄတ့မီးႄတ့ႄလႈလႆႈႁူႉမႃးဝႃႈၵမ်ႈၽွင်ႈ”ပဵၼ်ၸုမ်းႄမး ၼွႆႉႄမးၼၢင်းႄယး”၊ ၶဝ်ႁဵတ်း ၵိၼ်ၼႆေၵႃႈမီး၊ၽူႈတီႈႁူႉလွင်ႈလီၶဝ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈႄၼၼၼ့် ႄတ့ မီးတင်းယိင်းၸႆၢး7-8 ေၵႃႉဢမ်ႇတႅမ်ႇလူိဝ််10ေၵႃႉၼႆယဝ့်၊ၵွပ်ႈပူိဝ်ႈမီး ၼွၼ်ၼႂ်းၼူိဝ့် ၸူိင့်ၼႆႄလႈၶဝ်ၸင်ႇႁူႉလီၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးဝႃႈၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ်ၼၼ့်ယဝ့်၊ၵွပ်ႈၼၼ်လိၵ်ႈၾၢင်ႉ သတိၽိုၼ်ၼႆ့ၶႅၼ်းေတႃႈသုိပ်ႇသူင်ႇပၼ်သတိထိုင်ပီႈၼွင့်တႆးႁဝ်းၵႂႃႇၵူႊတီႈတီႈေသ ဢမ်ႇ ၵႃးႁႂ်ႈၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆးႁဝ်းမႃးၸွႆႈႄၵႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃပၼ်ဝႆးဝႆးေသၵမ်း။

မႆၢတွင်း။ ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 3-4 လူိၼ်ပူၼ့်မႃးၼႆ့ပီႈၼွင့်တႆးလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းပၼ်ၸုမ်းၸူၼ် လူင်ၼႆ့ၼပ့်ပဵၼ်ႁူဝ်လၢၼ့်မၼ်းယဝ့်ဝႃႈၼႆ။ ယွၼ်းသင်ႇထုိင်ၽူႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸုမ်းၸူၼ်လူင်ၼၼ့်ဝႃႈ “ယႃႇေပမႃးႁႃၵိၼ်ၼူိဝ် ၼမ့်တႃတႆးၼင်ႇၵၼ်ၼႆ”

ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈမွၵ်ႇမုၼ်းမႂ်ႇ